به گزارش خبرنگار خبرگزاری فارس در دوشنبه، عید نوروز در «بدخشان» با نام‌های «شاگون» و «خیدیرایام» یاد می‌شود و مردم این استان ضمن تهنیت و شادباش به یکدیگر از عبارت «شاگون بهار مبارک» استفاده می‌کنند.

معنی واژه «خیدیرایام» ایام جشن بزرگ است، نوروز را در بدخشان جشن بزرگ به این خاطر می‌گویند که ساکنان این استان قبل از جشن نوروز جشن‌های کوچک‌تری را با نام‌های «خیرپیچار» و «خیرچیزان» تجلیل می‌کردند اما چون نوروز مقام ویژه‌ای داشته و با شکوه و شهامت بیشتری جشن گرفته می‌شد آن را «خیدیر ایام» جشن بزرگ نام گذاشتند.

«خیرپیچار» و «خیرچیزان» از واژه «خیر» آمده است که معنی آن خورشید است و مردم از روی مشاهده حرکت آن روز، ماه و سال را حساب می‌کردند.

در روز اول نوروز مردم این منطقه طبق سنن موسوم به «جاروب بندان» و «خانه تکانی» جاروب بسته و به تمیز کردن منازل می‌پرداختند.

«سومنک»، «کاجی»، «بت» یا «هلوا»، «شیرروغن» از معمول‌ترین غذاها در بدخشان محسوب می‌شوند، بیشتر غذاها از گندم، آرد و شیر تهیه می‌شوند.

یکی از بازی‌های نوروزی کودکان در بدخشان «کیلاغوز- غوز» یا «طلب- طلب» است، کودکان یک روسری را به دست گرفته به بام‌های خانه‌ها می‌روند و آن را به درون خانه می‌اندازند. آنان سرودهای ویژه‌ای می‌خوانند که صاحب خانه با شنیدن آن باید در روسری این کودکان شیرینی بگذارد.

از سوی دیگر نوروز در بدخشان روز مخصوصی برای کشاورزان است، آنان در این روز به زمین دانه می‌پاشند.

در این منطقه سننی به مانند آتش افروزی و «الاوپرک» رایج است، ضمن آتش افروزی آشغال‌های خانه را جمع آوری کرده در آتش می‌سوزانند.

الاوپرک رسمی است که پس از افروختن آتش برخی از مردم یک پارچه از پیراهن خود را در آتش می‌اندازند و از بالای آتش پریده و چنین می‌گویند: سرخی تو از من و زردی من از تو.

اگر در این روز در یک خانواده بدخشان طفلی به دنیا بیاید، نام وی را نوروز می‌نهند و مردم به دیدار و تهنیت آنان می‌آیند و می‌گویند: شاگون بهار مبارک.

در مجموع در بدخشان نوروز را جشنی انسانی، ملی و مذهبی، جشن طبیعت، جشن احیا شدن، جشن سخاوت، عفو و خوشحالی، جشن غم زدایی و فال نیک می‌دانند.